Irenaeus

 

There is a fascinating item at GoogleBooks, written by P. Irenaeus, and published in 1666:

Mithologica sacro-profana, seu florilegium fabularum in classes, et locos morales digestum: locis, sententiis, historiis, tum profanis, cum sacris, ex puris fontibus scripturae, illustratum.

 

The book consists of a series of thematically related fables - 300 of them! - put into groups, with a commentary on each small set of fables drawing first on pagan authors (a "profane" essay), and then on Christian ones ("sacred"). It's quite remarkable, and the prose versions of the fables are written in very easy to read Latin. I will be digitizing the fables here as I have time!

 

Titulus 1. De Deo.

1. De homine et Apolline.

2. De duobus Adolescentibus et Coquo.

3. De Cervo et Bobus.

Morale: Deus nil non novit, tam falli quam fallere expes.

 

Titulus 2. De Deo.

4. De Arione et Delphino.

Morale: Deus occultissima, quaeque scelera retegit et prodit.

 

Titulus 3. De Deo.

5. De Mure et Rana.

6. De Ape et Iove.

Morale: Deus ultor est sanguinis innoxii.

 

Titulus 4. De Deo.

7. De Homine et Deo ligneo.

Morale: Deu gaudet ab hominibus rogari, urgeri, cogi.

 

Titulus 5. De Deo.

8. De Hercule et Auriga.

Morale: Deus frustra supplicatur ab eo, qui non facit quod in se est.

 

Titulus 6. De Deo.

9. De milvo aegrotante.

10. De Iove et Serpente.

11. De Lupo et Vulpe.

Morale: Deus sceleratorum vota nec munera accepta habet.

 

Titulus 7. De Deo.

12. De Cornice et Cane.

Morale: Deus etiam iratus, tunc vel maxime est colendus.

 

Titulus 8. De Deo.

13. De Bubulco et Leone.

14. De Rustico.

15. De Camelo.

16. De Bove cornua petente.

Morale: Mortalium preces et vota ut plurimum sibi ipsis nociva.

 

Titulus 9. De Deo.

17. De Viatore et Mercurio.

18. De Inopi aegro vovente

Morale: Mortalium vota ad Deum, ut plurimum impia et turpia.

 

Titulus 10. De Deo.

19. Piscatores

20. De Vulpe Deos precante

Morale: Vulgus Divinitatem utilitate probat et colit.

 

Titulus 11. De Adversario, seu communi Hoste.

21. De Lupo et Histrice.

22. Lupus et Ovis.

23. De Leone Rustici filiam amante.

24. De Equo et Cervo.

25. De Simiis et Pardale.

Morale: Adversario tuo ne te inermem committas.

 

Titulus 12. De Adversario, seu communi Hoste.

26. De Silva et Rustico.

27. De Salice et Securi.

28. De Vulpe et Grago, seu Hirco.

29. Aquila.

30. De Turdo.

Morale: Adversario ne ministres arma contra te.

 

Titulus 13. De Adversario, seu communi Hoste.

31. De pace Lupos inter et Agnos.

32. De Serpente et Agricola.

33. Vulpes et Anguis.

34. De Vulpe et Gallo.

35. De Hericio et Vipera.

36. De Aquila et Cornicula.

Morale: Non pacisci cum eo, aut ei aditum concedere.

 

Titulus 14. De communi Hoste.

37. De Lupo et Sucula.

38. De Vulpe et Gallina.

39. De Asino et Lupis.

40. De Haedo et Lupo.

Morale:

Nullus hostis homini, homine taetrior.

 

Titulus 15. De communi Hoste.

41. De Mure et Fele.

42. Catus et Mures.

43. De Leone et Capra.

44. De Vulture et Avibus.

Morale:

Cum Haereticis aut Scelerato commercium nullum.

 

Titulus 16. De Natura.

45. De Pastore et Grege.

46. Hinnulus.

47. De Urtica, et filio Hortulani.

48. Vespertilio, Rubus, Mergus

49. Formica

50. De Gallis et Perdice

Morale:

Impossibile est Naturam mutare.

 

Titulus 17. De Mundo.

51. Viatores

52. De Terra et Montibus parituris

53. Vulpes et Tintinnabulum

54. Leo et Rana

Morale:

In hoc mundo res aliud sunt, aliud apparent.

 

Titulus 18. De Mundo.

55. De Talpa, matre et filio

56. Talpa et Mus

Morale:

Tenebrae saeculares velut Aegyptiae.

 

Titulus 19. De Mundo.

57. De Mulo et Equo

58. De Piscatoribus

59. De Cane ad cenam eunte

60. Asinus Silvestris

Morale:

Non omne quod splendet aureum, aut diuturnum est.

 

Titulus 20. De Fato.

Fabula:

61. De Patre et Filio.

Morale:

Fati necessitas insuperabilis.

 

Titulus 21. De Divinatione.

Fabula:

62. De Bobus Somniantibus.

63. De Muliere Venefica.

64. Mercurius et Tiresias.

65. De Vaticinatore.

Morale:

Divinationis per auguria, somnia et alia id genus, vanitas.

 

Titulus 22. De Fortuna.

Fabula:

66. De Paupere et Thesauro

67. De Piscatoribus

68. De Fortuna Divitis et Pauperis

69. De Agricola et Fortuna

70. De Puero et Fortuna

71. De Anu Daemonem Frustra Incusante

Morale:

Fortuna  cunctis adoratur ut Dea; accusatur ut rea.

 

Titulus 23. De Fortuna.

Fabula:

72. De Cucurbita et Pinu

73. De Avaro, Momento Divite et Paupere

74. De Equo et Asino.

Morale:

Fortuna cita non durabilis.

 

Titulus 24. De Fortuna.

Fabula:

75: Psittacus et Turtur

76. De Mure in Cista Nato.

77. De Duobus Equis.

Morale:

Nemo Propheta in patria sua; seu, Fortuna magis exteris, quam incolis, favet.

 

Titulus 25. De Homine.

Fabula:

78: Pavo et Luscinia

79: Vulpes et Simia

80: Lepus et Vulpes

81: Asinus, Simia et Talpa

82: Asinus et Labores Eius

83: Agricola et eius Militia Mercaturaque

84: Aquila et Testudo Volans

Morale:

Homo nunquam sua sorte contentus.

 

Titulus 26. De Homine.

Fabula:

85: Asinus et Catellus

86: Cera Duritiem Appetens

87: Asinus et Scurra

88: Aquila et Corvus

89: Rana et Bos

Morale:

Non omnibusomnia, sed cuique sua dona.

 

Titulus 27. De Homine.

Fabula:

90: Lupus fluviatilis et Delphinus

91: Leo et Homo, De Fortiore

Morale:

Homo dominandi cupientissimus, et nusquam satur.

 

Titulus 28. De Homine.

Fabula:

92: Ranae et Rex Earum

93: Columbae, Milvus et Accipiter

94: Asinus et Heri Eius

Morale:

Homo subiici impatientissimus.

 

Titulus 29. De Homine.

Fabula:

95: Vulpes et Caput Humanum

96: Canis et Asinus, Socii

97: Lepus et Vulpes, De Nobilitate

98: Vulpes et Pardus

De Equo despecto.

De Delectore Militum.

Morale:

Homo a specie externa non iudicandus.

 

INDEX

Titulorum, Fabularum, Moralium,

Centuriae II seu Libri II.

 

Titulus 30. De Iuventute.

Fabula:

De Adolescente et Hirundine.

Bos et Iuvencus.

Adolescens et Equus.

Pater et Filius.

De Rustico et Iuvenco.

Morale:

Iuventus praeceps, inconsiderata, temeraria.

 

Titulus 31. De Senectute.

Fabula:

De Iuvene et Sene.

De Sene a Iuvene irriso.

Morale:

Senectus venerabilis.

 

Titulus 32. De Pulchritudine.

Fabula:

De Cervo suis cornibus capto.

De Arboribus pulchris et deformibus.

De Capponibus, pingui et macro.

Morale:

Pulchritudo nocens.

 

Titulus 33. De Principe.

Fabula:

De Pavone.

De Upupa.

Morale:

Principem commendat praestantia corporis, sed maxime mentis.

 

Titulus 34. De Nuptis, seu Conjugatis.

Fabula:

De Viro et Uxore, Bigamis.

De Viro duas Uxores habente.

De Daemone abhorrente secundas Nuptias.

Morale:

Primi Amores, seu Nuptiae, secundis meliores.

 

Titulus 35. De Nuptis, seu Conjugatis.

Fabula:

De Carduo et Cedro Libani.

De Mure nupturo Filiae Leonis.

De Turdo nupturo Hirundini.

Morale:

Paritas coniugia beat, disparitas infestat.

 

Titulus 36. De Nuptis, seu Conjugatis.

Fabula:

De Viro quotannis Uxorem suam verberante.

De Urso, ursae suae oculum effodiente.

De Femina Virum suum verberante.

De Facula, quam novae sponsae in aedes sponsi inferunt.

De Muliere morosa et rixosa.

De Cata et Venere.

Morale:

Amore praeesse et subiici officia coniugum.

 

Titulus 37. De Nuptis, seu Conjugatis.

Fabula:

De Vulpe et Leaena.

De Columba et Cornice.

Sus et Canis.

gallina et Hirundo.

Lunae Nuptiae.

Morale:

Proles non beat Conjugatos.

 

Titulus 38. De educatione Filiorum.

Fabula:

De Filio et matre.

Culex et Apes.

Morale:

Bis pater est, qui filios bene educat; qui male, necat.

 

Titulus 39. De amore parentum erga filios.

Fabula:

De Simia et Filiis eius.

De Iove et Simia.

De Aquila et Bubone.

Morale:

Amor parentum saepe vitiat.

 

Titulus 40. De officio filiorum erga parentes.

Fabula:

De Porcello herede.

De Sene et Filio ingrato.

De Iuvene in funere Matris cantante.

De Puelle in morte Sororis non flente.

Morale:

Filii parentibus ut plurimum ingrati.

 

Titulus 41. De Consuetudine.

Fabula:

Aethiops.

Fatui Cribrum.

Muliter et Maritus ebriosus.

Fur et Carnifex.

Morale:

Vis Consuetudinis male in malum.

 

Titulus 42. De Consuetudine.

Fabula:

Canes.

Camelus.

De Vulpe et Leone.

Pater et Filius.

Morale:

Vis Consuetudinis bone in bonum.

 

Titulus 43. De Consilio.

Fabula:

De Leone aegrotante et Animalibus.

De Capro et Vulpe.

Ranae.

Vulpes et Formica.

Morale:

In omni opere, prius attendendus finis.

 

Titulus 44. De Consilio.

Fabula:

De Simiis consultantibus.

De Bliribus.

De Noctua et Aviculis.

De Hirundine et Aviculis.

Morale:

Consilium a Senibus.

 

Titulus 45. De Consilio.

Fabula:

Mures.

Tigris.

De Leone et Homine.

De Ariete et Tauro.

Asinus et Loe.

Vipera et Lima.

Morale:

Temeritas humani consili.

 

Titulus 46. De Consilio.

Fabula:

Mulier et Ancillae.

Asinus, Vulpes, Leo.

De Tubicine.

Morale:

Malum consilium Consultori pessimum.

 

Titulus 47. De Societate.

Fabula:

De Carbonario et Fullone.

De Agricola et Ciconia.

Hirundines et Olores.

Morale:

Cum Malis societas fugienda.

 

Titulus 48. De Societate.

Fabula:

Canis et Gallus.

De Agno et Lupo.

Morale:

Cum Bonis societas ineunda.

 

Titulus 49. De Societate.

Fabula:

De duabus Ollis.

De Leone, Asino et Vulpe.

De Leone et Tauro.

Morale:

Cum Potenti societas periculosa.

 

Titulus 50. De Societate.

Fabula:

De Quadrupedibus et Piscibus.

Lepores.

De Molosso foedus ineunte cum Asino.

De Arundine et Avicula.

Morale:

Cum Tenui, Societas inutilis.

 

Titulus 51. De Amicis.

Fabula:

De duobus amicis et Urso.

De meretrice sui Amasii discessum flente.

De viro Amicos probante.

Pater et Filius.

De Lupo sene cadavere invento.

De Avibus et Quadrupedibus et Vespertilione.

De Rustico et Mure.

De Fure et Cane.

Morale:

Falsi Amici occasione probantur.

 

Titulus 52. De Amicitia.

Fabula:

De Leone et Mure.

De Punica et Malo, arboribus.

De Essedo et Fatuo.

Morale:

Amicus nullus aestimandus est parvus.

 

Titulus 53. De Inimicis.

Fabula:

De Aquila et Scarabeo.

De Culice et Leone.

De Tauro et Mure.

Aquila et Cuniculus.

Morale:

Inimicus nullus aestimandus est parvus.

 

Titulus 54. De Inimicis.

Fabula:

De Lupo et Agno.

De Cato et Gallo.

De Hydro et Rana.

De Anguilla et Serpente. De Columbis et Accipitre.

De Aucupe et Merula.

Morale:

Potenti nunquam deest praetextus nocendi parvis.

 

Titulus 55. De poena talionis.

Fabula:

De Leone senio confecto.

De Vipera et filiis.

Aquila et Vulpes.

De Corvo et Scorpione.

Morale:

Per quae quis peccat, per haec et torquentur.

 

INDEX

Titulorum, Fabularum, Moralium,

Centuriae III seu Libri III.

 

Titulus 56. De Concordia.

Fabula:

De Agricola et Filiis.

De Tauris et Leone.

De Vulpe, Gallinis et Cane.

Morale:

Concordia invincibilis.

 

Titulus 57. De Discordia.

Fabula:

De membris cum Ventre dissidentibus.

De Mure et Rana.

Leo et Ursus.

Morale:

Dissidia ruina dissidentium.

 

Titulus 58. De Discordia.

Fabula:

Accipitres et Columbae.

Lupus et Vulpes.

De Fure et Sicario.

Piscator.

Morale:

Dissidia malorum, bonis utilia, optanda, procuranda.

 

Titulus 59. De Beneficentia.

Fabula:

De Formica.

De Viro benefico et Latronibus.

Morale:

Divinum est bene mereri de proximo.

 

Titulus 60. De Gratitudine.

Fabula:

De Porco, Hero gratiam usque ad mortem differente.

Morale:

Serum beneficium vix beneficium.

 

Titulus 61. De Ingratitudine.

Fabula:

De Rivulo, Fontem suum convitiante.

De Ove Pastori suo exprobrante.

Olitor et canis.

Pastor.

De Cane, seu Asino, sene, Heri ingrati.

Morale:

Ingratus Deo et Naturae iniurius.

 

Titulus 62. De Ingratitudine.

Fabula:

Cerva et vitis.

De Rustico et colubro.

De Serpente, Homine et Simio.

De Lupo et Grue.

Apiarius.

Morale:

Ingrato nil peius, eodem, nil communius.

 

Titulus 63. In immisericordes.

Fabula:

De Aquila et Cuniculo.

Asinus et Ranae.

De Servo Asinum Heri praecipitante.

De Accipitre Columbam insequente.

De Equo et Asino.

De Cane et Asino.

De Lupo in fossam lapso.

Morale:

Eadem mensura qua quis alios mesus est, et ipse remetiendus.

 

Titulus 64. De Perfidis.

Fabula:

Mulus et Lupus.

De Vulpe et Rustico.

De Asino et Lupo.

De Rustico et Angui.

Morale:

Perfidis non credendum, nec miserandum.

 

Titulus 66. De Foro et Litigantibus.

Fabula:

De Fele, Mure et Caseo.

De Asino et Musto

Morale:

Forum omnia consumit.

 

Titulus 67. De Timore bono.

Fabula:

Cerva et Leo.

Alcedo.

De Opilione et Agricolis.

De Simia et Vulpe.

Morale:

Ubique et semper timendum.

 

Titulus 68. De Timore bono.

Fabula:

De Gallo pellem Vulpis fugiente.

De cane pluviam timente.

De Pica, Cuculum pro Accipitre fugiente.

De Merula Milvum extimescente.

Morale:

Sapeins a minimis timet.

 

Titulus 70. De Periculo fugiendo.

Fabula:

De Pastore et mari.

De Muribus et Cato.

De quodam a Cane admorso.

Morale:

Qui evasit periculum ne se iterum committat.

 

Titulus 71. De Labore.

Fabula:

De viro Agricola.

Pater et Filius.

Morale:

Labor improbus omnia vincit.

 

Titulus 72. De Labore.

Fabula:

De Milvo et Accipitre.

De Lupo Ovis pelle contecto.

Morale:

Ab opere quisque dignoscitur.

 

Titulus 73. De Labore.

Fabula:

Cassita.

De Patre familias et Cane.

Formica et Cicada.

Morale:

Quod per te potes, ab aliis ne expectes.

 

Titulus 74. De Amore.

Fabula:

Sol et Aquilo.

De Leone et Vulpe.

De Quercu et Arundine.

Morale:

Plus amore quam vi.

 

Titulus 75. De Exemplo.

Fabula:

Opilio.

De Cancris, Matre et Filio.

Morale:

Plus exemplis quam verbis.

 

Titulus 76. De Arte.

Fabula:

De Cornice et urna.

De Mustela et Muribus.

De Vulpe se mortuam simulante.

Piscator.

Morale:

Plus Arte quam Natura.

 

Titulus 77. De celeritate et diligentia.

Fabula:

De Lepore et Testudine.

De Psittaco.

Morale:

Plus Studio et Diligentia quam Viribus.

 

Titulus 78. De Sapientia.

Fabula:

De Divite ignaro et Paupere literato.

Lepus et Vulpes.

Morale:

Plus Sapientia quam Opibus.

 

Titulus 79. De Vita sobria.

Fabula:

De Ficedula et Turdo.

De Cuculo et Accipitre.

De Mure urbano et villatico.

De Asino et Porco.

De Lupo et Cane.

De Muliere et Gallina.

De Carduele et Puero.

Morale:

Vita sobria praestat voluptuosa.

 

Titulus 80. De Vita laboriosa..

Fabula:

De Culice et Ape.

De Musca et Formica.

De Mulo et Equo.

De Vitula et Iuvenco.

Morale:

Vita laboriosa praestat inerti.

 

Titulus 81. De Vita solitaria.

Fabula:

De Hirundine et Luscinia.

De Agricola et Poeta.

De Cane et Leone.

Morale:

Vita solitaria et privata praestat publica.

 

Titulus 82. De Vita religiosa.

Fabula:

De Cochlea.

Anseres et Grues.

De Castore.

Morale:

Vita religiosa praestat saeculari.

 

Titulus 83. De Morte communi.

Fabula:

De Sene mortem differre volente.

De Sene mortem clamante.

De Muliere dicente pro viro se libenter velle mori.

Morale:

Memorare novissima tua et in aeternum non peccabis.

 

Titulus 84. De Morte Malorum.

Fabula:

Corvus et Serpens.

Cancer et Vulpes.

Monedula.

Columba.

Cassita.

Cochleae.

Muscae.

Pisces e sartagine in ignem decidentes.

Morale:

Mors Peccatorum pessima.

 

Titulus 85. De Morte Iustorum.

Fabula:

Cygnus.

De Equo et Porco.

De Paupere.

Morale:

Pretiosa in conspectu Domini mors Sanctorum eius.